Wist je dat...

• De ontwikkeling van het zelfbeeld al start op kleuterleeftijd 
• Telkens weer een ‘naam’ horen, vaak ervoor zorgt dat we ons ook echt zo zullen zien en gedragen 

• Een groeimindset vaak voor een meer positieve kijk zorgt en dus bijdraagt aan positiever zelfbeeld 
   

‘Die van ons is een dramaqueen’ 

‘Jij bent wel een stilleke’ 

‘Dat is hier een stouterik hoor’ 

 

Een onbedoeld etiket

Zijn we ons wel bewust hoe vaak we, onbedoeld, een etiket kleven op een kind? Dat etiket is dan meestal een prominent kenmerk en dat zullen zeker ook nog anderen zien en benoemen. Zo benoem je jouw kleuter misschien heel luchtig en om te lachen met een etiket, maar weet dat dit etiket door velen nog zal benoemd worden. 

Zo zal een meer teruggetrokken kind al heel vaak gehoord hebben hoe stil hij is. Of de drukke kleuter die steeds dolenthousiast en luid door de kamer rent, zal ook wel al vaker wildebras genoemd zijn. Een kleuter die nog moeilijk uit zijn woorden raakt en soms een duw geeft, iets ongevraagd neemt of een ander kind pijn doet als hij zich niet met woorden kan uiten, is dan een stouterik. 

De totaalsom

Het zelfbeeld van een kind wordt door de jaren heen opgebouwd. Dat gebeurt op basis van zijn persoonlijke ervaringen, maar ook op basis van de feedback die ze van anderen krijgen en hoe men door anderen gezien wordt. Het is een som van alle ervaringen en inzichten, positief en negatief, van zichzelf en van anderen.

De zwaarte die je zelf aan elk van deze delen geeft, zorgt voor de positieve of negatieve eindsom in je zelfbeeld. Zo komt het dat een kleuter weet dat hij slim is, zich mooi voelt, sociaal aanvaard voelt en voldoende vrienden kent, maar op sportief vlak weet dat hij minder goed presteert. Indien hij aan deze sportieve vaardigheden slechts een klein gewicht toekent, heeft dit weinig tot geen invloed op het zelfbeeld. Omgekeerd, wanneer een kleuter zich als slim ervaart, een positieve kijk heeft op zijn uiterlijk, goed is in sport, maar zelf onvoldoende stabiele vriendschappen ervaart en hier zwaar aan tilt, dan kan de totaalsom alsnog negatief zijn en kan er over een negatiever zelfbeeld gesproken worden. 

We krijgen dus een negatief beeld over onszelf wanneer we één of meerdere kenmerken als negatief interpreteren en hier meer gewicht aan toekennen dan aan de totaalsom van de positieve kenmerken.  

 Een aantal tips voor een positiever zelfbeeld:

1. Maak een duidelijk onderscheid tussen gedrag en persoon. Een kleuter is niet stout, maar kan wel gedrag stellen dat niet kan. Speel dus niet op de man, maar op de bal. Geef grenzen aan het gedrag dat niet oké is, maar maak daar niets persoonlijks van. 
2. Vertaal deze situaties in leermomenten. Dit gedrag is nog niet wat er in deze situatie verwacht wordt, maar we kunnen wel samen oefenen om het onder de knie te krijgen. Zo kan je een kleuter die wat afwachtend is helpen om zich te tonen. Of kan je een drukke kleuter voorleven hoe hij meer rust kan bewaren in een situatie. 
3. Focus in deze oefenmomenten niet op het eindresultaat, maar op de stapsgewijze ontwikkeling ervan. Het is niet goed of slecht, geslaagd of niet geslaagd, maar een kleine stap in de beoogde richting. 
4. Een kind is niet te herleiden tot één etiket of categorie, ook al is dit kenmerk alomtegenwoordig of zelfs storend. Veroordeel niet, maar kijk mee hoe je een helpende rol hierbij hebt. Help daarbij ook een kind het totaalbeeld te zien. Toon alle facetten van een persoon, zodat niet enkel het gedrag of een vaardigheid een kind bepaalt, maar dat een grote hoeveelheid aan kenmerken en vaardigheden nodig is om een kind te omschrijven. 
5. Zet ook bij jezelf of bij andere kinderen in de verf welke karakteristieke kenmerken fijn zijn en welke nog wat bijgeschaafd of geoefend kunnen te worden. Zo geef je de boodschap dat iedereen anders is en dat is oké. Ieder heeft zijn talenten en moeilijkheden, maar allesbepalend is dat niet.